Dilimizde ilk kez Tanzimat döneminde kullanılan noktalama işaretleri,yazı-nın daha kolay anlaşılmasını sağlar.Yazının okunmasını kolaylaştırır ve anlam karışıklığı-
na düşülmesine engel olur.
Biz,konuşurken cümlede anlatmak istediklerimizi ses tonumuzla vurgulayarak
açık bir şekilde ortaya koyabiliriz.Nerede duracağımızı,nerede vurgu yapacağımızı bilizriz.
Ancak yazıda böyle bir vurgulama yapamadığımızdan,bunu noktalama işaret-
leriyle sağlamaya çalışırız.Şimdi bu noktalama işaretlerini görelim.
NOKTA :
*Anlamca tamamlanmış haber cümlelerinin sonlarında kullanılır.
“Bu konuyu mutlaka öğrenmeliyim .”
“Seni de bekliyoruz bu akşamki yemeğe .”
*Sözcüklerin kısaltılarak yazılmaları halinde kullanılır.
“Üniversitedeki Prof. Dr. Ahmet bey bu akşam bize gelecek.”
“Babam Yzb.rütbesi almış.”
*Sözcüklerinin baş harfleriyle alınan kısaltmalarda artık nokta kullanılmıyor.
“Eniştem TBMM toplantısına katılacak.”
*Rakamla yazılan tarihler arasında kullanılır.
“20.02.2003’te ablamın doğum günü var.”
*Sıra bildiren “-ıncı,-inci”eklerinin yerine kullanılır.
“Yarışta bizim at 1.geldi.”
*Saat ve dakikaların yazımında kullanılır.
“Bugün 8.45’te uçak kalkıyor.”
VİRGÜL :
*Eş görevli sözcük ve söz öbeklerinin arasında kullanılır.
“Kitaplarını,defterlerini,kalemlerini alıp gitti.”
*Anlamca karışan öğelerin ayrılmasında kullanılır.
“Yaşlı,kadının yanına yaklaştı” cümlesinde virgül olmasaydı “yaşlı” sıfat olurdu.
*Arasözlerin başında ve sonunda kullanılır.
“Bu evi,çocukluğumun geçtiği yeri,nasıl unuturum?
*İçinde başka virgül bulunmayan sıralı cümlelerin ayrılmasında kullanılır.
“Beni çağırdı,kendisi gelmesi.”
*Cümle içindeki ünlem bildiren sözcüklerin sonunda kullanılır.
“Yoo,bu kadarına dayanamam.”
*Seslenme bildiren sözcüklerin sonlarında kullanılır.
“Mehmet,buraya gel de biraz yardım et.”
*Yazışmalarda başvurulan makamın adından sonra kullanılır.
“Milli Eğitim Bakanlığına,”
NOKTALI VİRGÜL :
*Öğe sayısı fazla olan sıralı cümlelerin sonlarında kullanılır.
“Öğretmen,elindeki not defterini açtı;sözlü yapacak birini aradı.
*Bir bağlaçla birbirine bağlanan cümleler arasında bağlaçtan önce kullanılır.
“Beni davet etmediniz;ama size kızmıyorum.”
*Aralarında nitelik farkı bulunan söz öbeklerinin ayrılmasında kullanılır.
“Sözcükler isim,sıfat,zamir,zarf;edat,bağlaç,ünlem;gibi fiil gruplarına ayrılır.
*Öznenin diğer öğelerle karıştığı yerlerde kullanılır.
“Küçük;eski bir eve girdi.” Cümlesinde giren “küçük” tür.Eğer virgül koysaydık bu sözcük evin sıfatı olarak düşünülebilirdi.
İKİ NOKTA :
*Bir cümlede açıklama yapılacaksa,açıklamaya başlamadan hemen önce iki
nokta kullanılır.
“Türkiye’de iki kaliteli araba markası var :BMW ve Mercedes.”
*Kavramlar tanımlanırken ya da açıklanırken kullanılır.
“İsim : Varlıkları,kavramları karşılayan sözcüklerdir.”
*Konuşma metinlerinde kullanılır.
“Ahmet : ‘Ne zaman geldiniz eve?’ diye sordu.”
ÜÇ NOKTA :
*Benzer örneklerin devam edeceğini göstermek için kullanılır.
“Bahçede elma,portakal,... daha bir çok ağaç vardı.”
*Anlamca tamamlanmamış cümlelerin sonunda kullanılır.
“Bir de istediğimi almamışsa...”
*Bir alıntının alınmayan yerleri yerine kullanılır.
“Ahmet Haşim ‘...sözden ziyade musikiye yakın...’sözleriyle tanımladı şiiri.”
*Yüklemi bulunmayan cümlelerin sonlarında kullanılır.
“Karşıda başı dumanlı dağlar...Yan tarafta küçük bir dere...”
*Seslenmelerde anlamı pekiştirmek için kullanılır.
“Nuri Amca...Nuri Amca hey!..”
SIRA NOKTALAR :
*Şiirde veya yazıda alınmayan bölümlerin yerlerine kullanılır.
“Ne sitem ne korku yalnızlıktan
......
Süslenmiş gemiler geçse açıktam
......”
Yorumlar
Yorum Gönder